Thứ Tư, 21 tháng 4, 2010

Last Life In The Universe - ảo và thực.



Last Life in the Universe là một bộ phim nghệ thuật Thái Lan, đạo diễn bởi Pen-Ek Ratanaruang, dành được nhiều giải thưởng danh giá trên toàn thế giới. Nhưng tôi không muốn nói về điều đó, nó chỉ là những thứ danh hoa bám dính bên ngoài lớp đĩa. Tôi cũng không muốn nói về nội dung chi tiết, tóm tắt này nọ, cái đó thì google đầy rẫy, tôi chỉ muốn nói đến cái hấp dẫn nhất của bộ phim này, thực và ảo, khúc mắc về cái kết, những hình ảnh biểu trưng này nọ cũng như những biện pháp và kĩ thuật để hướng đến mục đính chính của đạo diễn.

Cái kết của Last Life in The Universe đã gây ra nhiều suy nghĩ. Noi và Kenji, tưởng chừng như đã tuyệt vọng và cô độc, nhưng họ lại đến với nhau, dựa vào nhau. Đoạn kết, Kenji chở Noi đến phi trường và đột nhiên muốn đi với cô (cái đột nhiên này là một bước ngoặc cần thiết và nên có), anh quay về căn phòng xưa kia của anh và lấy passport về Nhật. Nhưng, tụi Yakuza và cả thằng bạn trai cũ của Noi tức tối tìm kiếm anh, một cuộc nổ súng, Kenji nhảy ra khỏi cửa sổ phòng vệ sinh. Ánh sáng trắng nhòa cả màn hình. Và đó, Kenji ngồi tại đồn cảnh sát, lưng trần với hình xăm vằn vện, hút điếu thuốc với vẻ mặt mãn nguyện. Và đó, Noi ngồi một mình ờ sân bay. Cảnh kế tiếp, ta thấy Noi làm bồi bàn ở Osaka, Nhật bản. Cô về nhà của mình và gặp lại được Kenji, và rồi màn hình nhạt nhòa và ta lại thấy cảnh Kenji ngồi lưng trần ở đồn cảnh sát, có chăng đó chỉ là vọng tưởng của anh. Và, xem giữa đoạn Credit lại là cảnh hồ cá nhà Noi ở Thái Lan, với một bóng người nhìn vào. Những con cá tung tăng vẫy gọi.

Và liệu, cuối cùng hai người có gặp lại nhau. Liệu, Noi có đi Nhật Bản. Liệu có khả năng nào đó Noi đã quyết định ờ lại Thái Lan. Liệu Kenji có còn đó.

Cái ranh giới giữa thực và ảo nhập nhòa, đáng sợ. Rõ ràng là cuối cùng Kenji đã tìm được hi vọng để sống, đó là điều đáng mừng. Nhưng liệu mọi thứ có phải chăng chỉ là một giấc mơ ảo tưởng trong đầu của Kenji. Có phải chăng ngay từ đầu phim, Kenji đã tự sát và treo thòng lòng ngay giữa phòng đó sao. Mảnh giấy mang dòng chữ "This is Bliss" có phải chăng là một thứ tượng trưng cho cái hạnh phúc giả tạo trong đầu anh ta lóa ra trứơc khi chết. Và một lần trước khi chết nữa, lần anh định trầm mình dưới chân cầu. Và một lần trước khi chết nữa, là khi gã Yakuza và anh bắn nhau trong bóng tối bao trùm. Và một lần trước khi chết nữa, đó là lúc anh nhảy xuống từ cửa sổ phòng vệ sinh.Sự chắp nối giữa các cảnh đó không rõ ràng. Có phải chúng đều là những thứ mà khoa học gọi là "Near death experience" và gây ra những hiệu ứng đáng sở ngập ngụa trong cái ảo tưởng đó.

Em gái của Noi là Nid cũng chết trước ngưỡng cửa tử của Kenji khi mà anh định nhảy xuống cầu. Và sự hoán đổi đột ngột của Nid và Noi (trong một khoảnh khắc nhỏ bé - lúc nằm dựa vào Kenji hay lúc gạt điếu thuốc vào dĩa cơm) này nọ nhập nhằng ở gần cuối phim có lẽ cũng khẳng định cho ta điều đó. Đúng thế, cái ranh giới giữa thực và ảo bay nhảy khắp nơi trong toàn bộ bộ phim, từ đầu cho đến chót. Có lẽ nó không kín đáo như "I Dont want to sleep Alone" của Thái Minh Lượng, nhưng mức độ đáng sợ của nó thì vượt bậc hơn hẳng.

Bởi vậy, tùy vào suy nghĩ của bạn mà quyết định rằng phim có một kết cục đẹp hay đen thùi gì cũng được.

Góp phần cho sự nhập nhòa đó là âm nhạc trong phim. Lúc thì lặng lẽ, lúc thì nhỏ nhặt và dửng dưng, như những cô gái TQ với đôi chân nhỏ gọn nhón chân đi trong đêm. Nó âm u, nó gợi buồn, và nó rất ư là depressed. Nó được sử dụng để tạo cảm giác, tạo nên bầu không khí ngập ngụa khói thuốc và ảo giác cho phim. Đó là thứ âm nhạc hoàn hảo cho một bộ phim trầm cảm và cô đơn thế này. Chính bản thân đạo diễn cũng đã phát biểu " “In Last Life In The Universe we wanted the audience not to notice when the music comes in or when it goes out. It's there to create atmosphere. I'm drawn to any style of music as long as it's sad. I'm very fond of depressing music. I think it's beautiful.” . Nếu bạn tìm và nghe lấy soundtrack của phim, bạn sẽ thấy, những âm thanh cô độc, những phút giây im lặng kéo dài và tiếp nối - im lặng thở dài, những notes nhạc nhẹ bẫng. Đúng thế, khi xem phim bạn sẽ không nhận ra rằng âm nhạc kéo đến, vì nó đã được hòa lẫn vào bài ca của câu chuyện, của hình ảnh hồi nào không hay.

Và một điều nữa góp phần cho nó là tính tối giản diệu kì của kịch bản. Những khúc tĩnh lược diệu kì, với sự biến hóa của âm nhạc và hình ảnh tạo nên những câu hỏi cho bạn, không phải trong lúc xem, mà là sau khi hết phim và ngẫm về nó. Nó không đánh đố mãnh liệt theo kiểu Shutter Island, nó chơi với bạn rồi đến cuối cùng đó đập cho bạn một trận ra trò.

Và liệu tôi có nói về sự khéo léo của nhà quay phim Đổ Khã Phong chưa nhỉ. Quen thuộc qua sự kết hợp hoàn hảo với Vương Gia Vệ, ông đã dùng tài năng của ông để bộc lộ được mọi ý đồ của đạo diễn. Cái tone màu dịu, không quá lạnh, cũng không có vẻ gì là quá nóng bức. Cái tone màu lững lờ trôi nhè nhẹ như những giấc mơ, những cái ảo tưởng trong phim. Với góc quay nhẹ, thường đầu tiên là máy tĩnh ở một chỗ quan sát diễn viên hành động, sau đó thì lia nhẹ nhàng theo diễn biến của phim, theo hành động của nhân vật. Nó rất ư là tinh tế, mang cho ta một cảm giác chơi vơi đúng nghĩa. Hay bạn cũng có thể nói, nó tạo cho ta một cảm giác về một câu chuyện buồn nhưng trong sáng cũng được.

Và cả diễn xuất nữa cơ chứ. Anh chàng Tadanobu Asano trong vai Kenji, quen thuộc qua những vai kinh khủng trong Zatoichi, hay Ichi the Killer nay lại đóng một vai khoái tự tử, trầm cảm với đời, những nét mặt âm u mang tâm trạng vô cảm với đời, những lúc sực tỉnh nhưng vẫn trầm tính với cô nàng Noi cá tính, những lúc ảo và thật nhập nhòa vô định cũng có được là do một phần diễn xuất của anh. Cô nàng Sinitta Boonyasak thì quá đẹp đến nỗi tôi chả cần phải nói về diễn xuất. Chỉ có một điều đáng phàn nàn là những câu thoại tiếng Anh nghe đôi lúc khó chịu, và hơi sượng tí xíu.

Về mặt biểu tượng này nọ. Ta tự hỏi, liệu con cá có là hình ảnh biểu trưng của hai số phận lạc lõng, dựa vào nhau. Con tắc kè (thạnh sùng gì đó) cũng mang ý nghĩa đó chăng ? Ngay từ cảnh đầu tiên của phim là hình ảnh một con tắc kè ở giữa bức tường, chỉ một con, cô đơn và lạc lõng giữa toàn sách ư là sách. Tôi nghĩ, con tắc kè là để ám chỉ về Kenji. Cũng như cuốn sách mà anh lấy ở thư viện về, The Last Lizard nói về một con tắc kè (thằng lằng thạch sùng gì cũng dc) nói như sau :

"The lizard wakes up and finds he's the last lizard alive.
His family and friends are all gone.
Those he didn't like,
those who picked on him in school, are also gone.
The lizard is all alone.
He misses his family and friends.
Even his enemies.
It's better being with your enemies than being alone.
That's what he thought.
Staring at the sunset, he thinks.
What is the point in living...
If I don't have anyone to talk to?"
But even that thought doesn't mean anything...
when you're the last lizard."

Quả thật, cô đơn là một thứ đáng sợ. Thà rằng ta chung sống với những kẻ thù của ta - còn hơn là cô độc một mình. Con tắc kè cũng như Kenji, cô đơn và tìm lấy cái chết cho đến khi gặp Noi. Hai con cá cùng bơi trong một cái bể nước, làm nhớ đến hình ảnh

"We're just two lost souls
Swimming in a fish bowl,
Year after year, "

của Pink Floyd.

Tuy nhiên, về tổng thể, mọi thứ vẫn trông cô đơn và nhạt nhòa đến sợ, khi Credits kết thúc, khi mọi thứ khép lại, nó mang cho bạn mộ tâm trạng lững lờ, đầu óc mờ sương và một nỗi buồn cùng cảm giác khó nhọc đè nặng lên vai bạn. Sự thanh thản được lộ ra khi bạn nhắm mắt lại và nghĩ về mối quan hệ của hai nhân vật, nghĩ về một cái kết tốt đẹp và dễ chịu trong đầu bạn, đó cũng là chủ đích của đạo diễn khi dàn dựng một bộ phim đầy tính ảo và lững lờ vô định như thế.

Nhưng, "This is Bliss", Katatonia cũng có một ca khúc "Right Into The Bliss", nồng nặc mùi ảo tưởng. Cái sự day dứt và dằng vặt vẫn còn đó. Last Life In The Universe là một bộ phim đáng để xem, để tìm kiếm, để dìm mình vào đó, để lấp đầy sự cô đơn của chính mình, để rồi ngăn mình vớ lấy sợi dây thừng treo cổ, để mình tìm cho mình một chú cả để bơi trong một chậu nước. Hoặc để chấm dứt tất cả.

Đó là cái nguy hiểm nhất của phim - dễ gây kích động và lầm lạc, và cũng là lí do tại sao nó được gán mác 18+.

1 nhận xét:

‘Làm thế nào để tìm lại được tóc đã rụng’

  ‘Làm thế nào để tìm lại được tóc đã rụng’     Người Đức có khái niệm Umwelt dùng để miêu tả cảm giác tồn tại giữa th...